به گزارش شهرآرانیوز، آشفته بازار خدمات غیراصولی حوزه سلامت که شاید در گذشته جولانش بیشتر به حوزه زیبایی معطوف بود، حالا دامنگیر راه درمانی تعدادی از زوج‌های نابارور شده است؛ زوج‌هایی که به هر دلیلی با مشکل ناباروری، قدم در مسیر درمان گذاشته اند، هم این روز‌ها قربانی دلالی سودجویانی می‌شوند که در یک مسیر کاملا دردسترس، اما در فرایندی معیوب علاوه بر فرزند نداشتن، باید درگیر مسائل بزرگ مالی برای خرید تخمک بارور شوند. خیلی هم دور از انتظار و دور از دسترس نیست؛ کافی است چرخی در اینترنت بزنید و به راحتی به شماره تماس یا راه ارتباطی دلالانی دست پیدا کنید که به اصطلاح تخمک خریدوفروش می‌کنند؛ رابطان کاذبی که دور از چشم قانون علاوه بر بستر فضای مجازی در نزدیکی و حتی خود مراکز ناباروری بخش خصوصی نیز پرسه می‌زنند و خودشان را سر راه زوج‌هایی قرار می‌دهند که مستأصل و ناامید برای آخرین راه، مرکز درمان ناباروری را انتخاب کرده اند. جملات وسوسه کننده برخی از این سودجویان، داغ دل هر زن آرزومند فرزند را تازه می‌کند و میل درونی اش را برای امتحان آخرین راه بچه دار شدن برمی انگیزد. اینجاست که زوج نابارور با جملات «اهدای تخمک سالم برای باروری» به راحتی در مسیر این دلالی قرار می‌گیرند و به خرید تخمک اهدایی با قیمت‌های مختلف و گاه تا ۳۰ میلیون تومان تن می‌دهند.
یکی از شهروندانی که وارد فرایند خرید تخمک شده است. او در این باره به گزارشگر ما می‌گوید: بعد از سه سال پیگیری درمانی در مرحله آخر، پزشک زنان به من اعلام کرد که مشکل ناباروری از من است. این پزشک معالج در آخرین مرحله، مرا به یک کلینیک ناباروری در مشهد ارجاع داد تا مسیر درمان را در آنجا ادامه دهم.
این شهروند بیان می‌کند: دلالان در همان حوالی و حتی داخل خود کلینیک‌ها حضور دارند. کافی است متوجه موضوع شوند، آن وقت خودشان پیش قدم می‌شوند. ما با روش آن‌ها در همان حوالی کلینیک ناباروری آشنا شدیم و اهداکننده تخمک را درست مانند اهداکننده کلیه پیدا کردیم.
وی بیان می‌کند: بعد به پزشک زنان معرفی شدیم تا مراحل را نظارت کند و در مرحله آخر هم بعد از تحت درمان قرار گرفتن فرد اهدا کننده و تزریق حدود سی آمپول، این فرد شایستگی اهدای تخمک را پیدا می‌کند.
این شهروند اظهار می‌کند: بعد از معرفی، بیمار را پزشک زنان از هر نظر بررسی می‌کند و در صورت تأیید ناباروری زن ازسوی پزشک متخصص معتمد، عمل تلقیح مصنوعی در آزمایشگاه صورت می‌گیرد و سپس تخمک لقاح یافته در بدن زن متقاضی جای گذاری می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: ما اهداکننده را پیدا کردیم و حدود ۳۰ میلیون تومان برای خرید تخمک توافق کردیم، اما هنوز در مراحل اول کار قرار داریم. نعمت بچه دار شدن این قدر برای ما مهم است که حاضر بودیم تا بیشتر هم برای خرید تخمک سالم هزینه کنیم.
شهروند دیگری که به دلیل مشکل ناباروری همسرش درعین حال که تخمک فعال دارد، باید منتظر بماند تا مشکل ناباروری همسرش درمان شود.
وی می‌گوید: من تخمک فعال دارم، اما چون مشکل ناباروری ۹۰ درصدی از جانب همسرم است، باید تخمکی در بدن کار گذاشته شود که بسیار غنی و قوی باشد.
این شهروند ادامه می‌دهد: برای اینکه بتوانم بچه دار شوم، ازآنجاکه نباید سن باروری من بگذرد، یا باید تخمک خود را فریز کنم که این کار هزینه‌های زیادی برایم به همراه دارد یا تخمک فعال و غنی شده و تقویت شده بخرم.
خانم حقیقت تأکید می‌کند: برای این کار باید یا زیر بار هزینه ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومانی خرید تخمک بروم یا تا زمان بچه‌دار شدن برای فریز شدن تخمک خودم، مبالغی را بپردازم تا تخمک من را درست مانند بند ناف نوزاد که قابلیت نگهداری دارد، تا زمان رفع مشکل همسرم نگهداری کنند.
این شهروند به بازارسیاه خریدوفروش تخمک اشاره می‌کند و می‌افزاید: کافی است ساعتی کنار کلینیک‌های درمان ناباروری بنشینید، آن وقت هم اهداکننده و هم خریدار برای تخمک پیدا می‌کنید. مسئولان باید این بازارسیاه را در مسیر نظام‌مند و قانونی قرار دهند تا هم لذت مادر و پدر شدن به زوج‌های نابارور هدیه شود، هم افرادی که مستعد هستند و توانایی اهدای تخمک دارند، بتوانند در فرایند درست در مسیر اهدا قرار بگیرند.
۲۲ اردیبهشت امسال معاون درمان وزارت بهداشت، درمان ناباروری را از مهم‌ترین جنبه‌های قانون جوانی جمعیت دانسته و گفته بود که در زمینه اهدای تخمک، قانون مصوب مجلس وجود ندارد، بلکه در سطح ریاست جمهوری لایحه ای آماده شده است تا به صورت قانونی اجرایی شود.
سعید کریمی در نشست خبری «هفته ملی جمعیت» با اشاره به برخی خلأ‌های قانونی در زمینه درمان ناباروری مانند رحم اجاره ای، بر این موضوع هم تأکید کرده بود که درباره خلأ‌های قانونی حوزه ناباروری باید گفت قانون اهدای جنین به تصویب رسیده است. همچنین موضوع اهدای تخمک، محل توجه مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است. به دلیل اینکه مسائل حقوقی و نفوس در حوزه اهدای تخمک دخیل است، باید این موضوع کامل بررسی می‌شد و درحال حاضر، لایحه‌ای مربوط به اهدای تخمک در سطح ریاست جمهوری آماده شده است و در دست بررسی قرار دارد.
کمی بعد هم در ۲۳ خرداد امسال معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور از تدوین لایحه اهدای تخمک خبر داده و گفته بود: این لایحه در مراحل نهایی تصویب قرار دارد و پس از نهایی شدن، ابلاغ می‌شود.
انسیه خزعلی در گفتگو با تسنیم، در پاسخ به این سؤال که نبود قانونی در زمینه اهدای تخمک، بستری برای تخلفات ازجمله خریدوفروش تخمک در فضای مجازی ایجاد کرده است، اظهار کرده بود که درباره لایحه اهدای تخمک منتظر هستیم که از نظر قانون و فقهی تحقیق شده، فتوای مراجع مختلف درباره اهدای تخمک و تلقیح خارج از رحم بررسی شود.
وی این موضوع را هم یادآوری کرده بود که در همین راستا نیز شورایی تشکیل شده است؛ زیرا قانون اهدای جنین، ناقص بود که آن هم به خوبی اجرا نمی‌شد و تخلفاتی که در این زمینه صورت می‌گرفت، نگران کننده بود. بر همین اساس لایحه‌ای با نظر پزشکان، متخصصان و صاحب نظران مسائل شرعی در دست اجراست و در مراحل نهایی قرار دارد. در کشور‌های اروپایی هم اهدای تخمک محدودیت‌هایی دارد، اما در کشور ما به صورت بی رویه انجام می‌گرفت و مافیایی برای آن راه اندازی شده بود که به زودی لایحه اهدای تخمک، ابلاغ و این مسائل برطرف می‌شود.
آیت‌ا... العظمی خامنه‌ای:
اگر مردى، همسرش قدرت تخمک گذارى ندارد، جایز است اسپرم خود را با تخمک زن اجنبى در خارج از رحم، تلقیح مصنوعى کند و سپس نطفه لقاح یافته را به رحم همسر خود منتقل کند، به شرط اینکه از مقدمات حرام اجتناب شود و کودکى که از این راه متولد مى شود، ملحق به صاحب اسپرم و تخمک است و الحاق آن به صاحب رحم مشکل است، بنابراین باید نسبت به احکام شرعى مربوط به نسب، احتیاط رعایت شود.
آیت ا.. العظمی سیستانی:
با اجتناب از لمس و نگاه حرام، چنان عملی مانع ندارد.
آیت ا... العظمی مکارم شیرازی
در مواردی که تخمک زن مشکل دارد، تنها راه، این است که بین مرد و زن دیگری عقد موقت خوانده شود (هرچند اصلا همدیگر را نبینند)، سپس نطفه آن مرد را برداشته و در زمان عقد با تخمک زن ترکیب کنند و پس از آن، نطفه ترکیب شده را در رحم زن اول بکارند. فرزندی که متولد می‌شود، بر آن مرد و زن محرم است، ولی تنها از صاحبان نطفه ارث می‌برد.
آیت ا... شبیری زنجانی:
به طورکلی لقاح تخمک و اسپرم غیر زن و شوهر -ولو در خارج رحم- حرام است، ولی اگر بین آن‌ها به طریق شرعی زوجیت -ولو موقت- حاصل شود و لقاح صورت گیرد، اشکالی ندارد.
وقتی برای پیگیری این موضوع که بالاخره قانون گذار فرایند خریدوفروش تخمک یا اهدای آن را به تأیید رسانده است یا خیر، به سراغ یک وکیل پایه یک دادگستری می‌رویم، سمیه شیری در این باره توضیح می‌دهد: متأسفانه درباره این موضوع قانون مشخصی نداریم، اما برخی مراجع شیعه از نظر فقهی، اهدای تخمک را مانند اهدای سایر اعضا و جوارح بدن دانسته اند.
وی ادامه می‌دهد: خریدوفروش تخمک هم به لحاظ حقوقی می‌تواند مانند خریدوفروش سایر اعضای بدن باشد؛ مثلا فردی که کلیه اش را می‌دهد، ممکن است قیمتی برای عضو تعیین کند و با متقاضی سر قیمت توافق کند یا در نمونه‌های دیگر دیده شده است که بسیاری از بانوان موی طبیعی سر خود را خریدوفروش می‌کنند. این وکیل پایه یک دادگستری بیان می‌کند: از نگاه قانون، اهدای تخمک فرایندی است که در آن یک زن بارور تخمک را به زن دیگری اهدا می‌کند تا بتواند به باروری او کمک کند. این بخشی از فناوری تولیدمثل کمک باروری است. در طول این روش، پزشک تخمک را از بدن اهداکننده خارج، آن را در آزمایشگاه بارور می‌کند و سپس جنین حاصل را به رحم گیرنده منتقل می‌کند. شیری ادامه می‌دهد: بدین ترتیب اسپرم، متعلق به شوهر فرد متقاضی است، اما تخمک از شخص ثالث دریافت می‌شود، بنابراین موضوع توارث (ارث بری فرزند از پدر) کاملا اجراپذیر است.
وی درباره رابطه نَسَبی فرزندی که حاصل تخمک اهدایی بوده است، نیز توضیح می‌دهد: طبق دیدگاه سنتی، نسب براساس ژن تعیین می‌شود؛ یعنی متعلق به اهداکننده تخمک است، اما حقوق دانان معتقدند پس از اهدای تخمک، آن تخمک به مالکیت زن و شوهر متقاضی درمی آید و می‌دانیم که تخمک از گوشت و خون مادر تغذیه می‌کند و در رشد آن، نقش مادر صاحب رحم (مادر گیرنده تخمک) اصلی‌ترین عامل است، بنابراین رابطه نسبی هم حفظ می‌شود.
این وکیل پایه یک دادگستری توضیح می‌دهد: ارث بری هم برپایه نسب خواهد بود و، چون فرزند حاصل از تخمک با صاحب تخمک و اسپرم ارتباط نسبی برقرار می‌کند، بین این دو صاحبان سلول‌های جنسی رابطه توارث برقرار می‌شود. ازآنجایی که اطلاعات مربوط به صاحب تخمک در نوع اهدایی آن، عموما محرمانه است و دراختیار زن و شوهر متقاضی قرار نمی‌گیرد، بنابراین نسب مادری طفل هم نامشخص است.
وی درباره موضوع محرمیت نوزاد متولدشده با خانواده پدر و مادری اش نیز بیان می‌کند: در مورد صاحب اسپرم و صاحب تخمک تردیدی نیست که محرمیت بین آن‌ها و کودک برقرار است. اختلاف نظر‌ها در مورد مادری است که تخمک در رحم او بوده و نوزاد را به دنیا آورده است که از نظر حقوقی در این حالت، مادر صاحب رحم در حکم مادر رضاعی طفل و محرم است.
وی با اشاره به اینکه در برخی مواقع، دهنده تخمک را خود پدر و مادر پیدا می‌کنند و در این حالت، فرد دهنده تخمک هویتش کامل آشکار است، اظهار می‌کند: در این زمینه قانون باید وارد عمل شود و با افراد خاطی برخورد قانونی صورت بگیرد. برای موضوع خریدوفروش تخمک، منع اخلاقی و حقوقی وجود ندارد. از نظر فقها و حقوق دانان، خریدوفروشش مانند فروش خون و کلیه به علت منفعت و مالکیتشان صحیح است.
شیری تأکید می‌کند: متأسفانه در نظام حقوقی ایران صرفا در زمینه اهدای جنین به زوج‌های نابارور قانون و آیین نامه اجرایی تصویب شده و قانون گذار تاکنون درباره اهدای تخمک و دریافت تخمک اهدایی، قانون مدونی را به تصویب نرسانده است؛ البته برپایه اصل۱۶۷ قانون اساسی در هنگام سکوت قانون باید به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر مراجعه کرد.
بسیاری از حقوق دانان معتقدند قانون اهدای تخمک حدود بیست سال است که در کش وقوس تعیین فرایند و تصویب مدون، معطل مانده است. از سوی دیگر در واقعیت ماجرا، فرایند خریدوفروش و اهدای تخمک در سایه نبود قانون در حال وقوع است. به نظر می‌رسد اهتمام ویژه مجلسی‌ها و مسئولان بهداشتی کشور به این موضوع با هدف تحقق سیاست‌های فرزندآوری، اولویت مهم بهداشتی این روزهاست که نیاز به تأکید ویژه دارد.
برای پیگیری موضوع و اینکه آیا این کار در مراکز ناباروری مشهد انجام می‌شود یا خیر، با یک مرکز ناباروری خصوصی در مشهد تماس می‌گیریم. اپراتور بخش مشاوره مامایی این کلینیک در پاسخ به پرسش گزارشگر ما که اگر زن ناباروری با ارائه تمام مستندات ناباروری، فرد اهداکننده‌ای را برای اهدای تخمک سالم به کلینیک معرفی کند، آیا این کار انجام می‌شود یا خیر، می‌گوید: بله، این کار انجام می‌شود، اما همه مراحل کار ابتدا باید به تأیید پزشکان معتمد این کلینیک برسد. وی در تشریح روند کار بیان می‌کند: باید فرد اهداکننده به مطب پزشکان معتمد ما در خارج از کلینیک مراجعه کند و کار‌های درمانی را که پزشک خواسته است، انجام دهد. سپس همان پزشک، او را برای اهدای تخمک و مراحل بعدی کار به کلینیک معرفی می‌کند و این کار زیرنظر همان پزشک زنان تحقق می‌یابد.
ماجرای دلالی در زمینه خرید وفروش تخمک به فضای مجازی هم رسیده است. آن طور که خبرگزاری تسنیم نوشته است، در آشفته بازار خدمات غیراصولی حوزه سلامت در فضای مجازی، تعدادی از صفحات نیز اقدام به ترغیب بانوان برای اهدای تخمک می‌کنند. در این صفحات اعلام می‌شود که خانم‌ها می‌توانند از طریق اهدای تخمک، درآمد‌های مناسبی کسب کنند. دلال‌هایی که واسطه اهدای تخمک بین اهداکننده و گیرنده تخمک (فرد نابارور) هستند، شرایط داوطلبان اهدای تخمک را داشتن سن زیر ۳۳، سالم بودن، نداشتن مشکلات خونی، داشتن ذخیره تخمدانی کافی، آزمایش نداشتن اعتیاد و رضایت همسر بیان می‌کنند.
ادمین یکی از این صفحات که خود را مشاور ناباروری و اهدای تخمک معرفی کرده، گفته است که «فرایند اهدای تخمک که به «تخمک کشی» مشهور است، زیر نظر پزشک در مرکز درمانی انجام می‌شود و حدود دو هفته زمان می‌برد و سه بار رفت وآمد دارد. به ازای هربار اهدای تخمک، به فرد اهداکننده ۱۷ تا ۲۰میلیون تومان پرداخت می‌شود! البته این موضوع به شرایط و وضعیت جسمانی فرد اهداکننده نیز بستگی دارد؛ برای مثال اگر زنی که داوطلب اهدای تخمک است، زیبا و قدبلند باشد، ممکن است این قیمت‌ها افزایش بیابد؛ زیرا روی ژن‌های جنینی که قرار است از این روش متولد شود، تأثیر خواهد گذاشت».
گردانندگان این صفحات برای ترغیب زنان به اهدای تخمک به این روش و کسب درآمد از طریق واسطه گری، تلاش می‌کنند اهدای تخمک را یک عمل بدون عارضه و عادی جلوه دهند و با نوشتن جمله «با اهدای تخمک‌هایی که هر ماه از طریق عادت ماهانه از دست می‌دهید، به خانم‌هایی که بچه دار نمی‌شوند، کمک کنید!» برای ترغیب زنان به انجام این عمل، تلاش می‌کنند تا از این طریق، پول خوبی به جیب بزنند.